یادداشت؛
به گزارش روابط عمومی شرکت آب منطقهای البرز، داود نجفیان؛ مدیرعامل شرکت آب منطقهای البرز، در این نشست با ترسیم تصویری کلی اما هشداردهنده از وضعیت منابع آب استان، تأکید کرد که کشور چندین سال است درگیر یک دوره خشکسالی ممتد و کمسابقه شده؛ دورهای که آثار آن اکنون بهروشنی در منابع آب سطحی و زیرزمینی دیده میشود.
به گفته او، کاهش شدید بارشها در سال آبی جاری باعث شده وضعیت ذخایر سد کرج به یکی از نگرانکنندهترین شرایط سالهای اخیر برسد؛ بهگونهای که حتی با اجرای سیاستهای مدیریت مصرف نیز امکان تأمین بخشی از مصارف پیشبینیشده وجود نداشته است.
نجفیان با اشاره به ناترازی عمیق میان منابع و مصارف آب، تأکید کرد که این کسریها ماهیتی انباشته دارند و با یک دوره بارش مناسب نیز بهسادگی جبران نمیشوند.
او تصریح کرد که تصور بازگشت سریع شرایط به وضعیت عادی، نگاهی خوشبینانه و غیرواقعبینانه است و تداوم این روند، سالهای پیشرو را با چالشهای پیچیدهتری روبهرو خواهد کرد.
از نگاه مدیرعامل آب منطقهای البرز، مسئله امروز فقط مدیریت یک سد یا یک فصل آبی نیست، بلکه مواجهه با پیامدهای یک ناترازی ساختاری در منابع آب است.
فرونشست؛ بحرانی که آرام و بیصدا پیش میآید
در ادامه، نجفیان به یکی از پیامدهای کمتر دیدهشده اما بسیار جدی این وضعیت اشاره کرد و گفت: "فرونشست زمین. بحرانی خاموش که نتیجه برداشت بیرویه از منابع زیرزمینی و کاهش توان طبیعی آبخوانهاست و آثار آن بهتدریج در بخشهایی از استان نمایان شده است".
نجفیان هشدار داد: "از دست رفتن سفرههای زیرزمینی، صرفاً کاهش منابع آب نیست؛ بلکه به معنای نابودی ظرفیت طبیعی ذخیره آب و تهدید زیرساختهای شهری و روستایی است. ظرفیتی که اگر تخریب شود، بازگشتی برای آن متصور نیست."
در کنار این هشدارها، او به یک مسئله بنیادینتر هم اشاره کرد؛ ضعف باور عمومی نسبت به بحران آب.
به گفته نجفیان، تا زمانی که جامعه عمق مسئله را درک نکند، هیچ برنامهای در حوزه مدیریت مصرف، احیای آبخوانها یا سازگاری با کمآبی به نتیجه نمیرسد.
فضای سبز؛ از مصرفکننده آب تا بخشی از راهحل
در بخش دیگری از نشست، جمال قدوسی؛ مشاور حوزه آبخیزداری سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری کرج، با تأکید بر مفهوم تابآوری، آن را فرآیندی پویا و انطباقی دانست که صرفاً به رفع ضعفها محدود نمیشود، بلکه بر شناسایی و تقویت ظرفیتهای موجود تکیه دارد.
به گفته او، تابآوری واقعی فضای سبز شهری زمانی محقق میشود که توزیع عادلانه ظرفیتها و منابع در مناطق مختلف شهر در نظر گرفته شود؛ نه تمرکز امکانات در برخی نقاط و رهاشدگی در نقاط دیگر.
او انتخاب گونههای گیاهی سازگار با اقلیم و کمنیاز به آب را یکی از کلیدیترین راهکارها دانست و تأکید کرد: "تنوعبخشی به کشت، علاوه بر کاهش مصرف آب، ریسک آفات و بیماریهای گیاهی را هم کم میکند."
قدوسی همچنین به راهکارهایی مانند ایجاد سقفهای سبز، باغچههای بارانی و استفاده از سیستمهای آبیاری بهینه اشاره کرد؛ راهکارهایی که میتوانند فضای سبز را از یک مصرفکننده صرف آب، به بخشی از مدیریت پایدار منابع تبدیل کنند.
بحران آب؛ مسئلهای فراتر از یک دستگاه
آنچه از مجموع این نشست برمیآید، این است که بحران آب نه متوجه یک نهاد خاص است و نه با یک تصمیم مقطعی حل میشود. شرکت آب منطقهای البرز در این میان، نقش هشداردهنده و تخصصی خود را ایفا میکند؛ اما عبور از وضعیت موجود، نیازمند همزمانی سیاستگذاری، اصلاح الگوهای مصرف، بازنگری در شیوههای کشاورزی و مهمتر از همه، همراهی اجتماعی است.
نشستهایی از این دست، اگر استمرار داشته باشند و به گفتوگویی فراگیر تبدیل شوند، میتوانند فاصله میان آمارهای تخصصی و درک عمومی را کمتر کنند؛ فاصلهای که به گفته کارشناسان، امروز یکی از جدیترین موانع مدیریت بحران آب است.
در شرایطی که فرصت احیای منابع هر روز محدودتر میشود، همصدایی دستگاههای اجرایی، نهادهای علمی و مردم، دیگر یک انتخاب نیست؛ ضرورتی است که آینده شهر و استان به آن گره خورده است.
نگارنده: نسترن کیوانپور
